ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΧΡΥΣΟΨΑΡΩΝ ΤΟΥ ΜΑΪΚΛ ΡΙΒΣ

Ποιος είναι ο Michael Reeves

Για να καταλάβει κανείς γιατί το “Michael Reeves goldfish” κόλλησε τόσο στη συλλογική φαντασία του internet, πρέπει να ξεκινήσει από τον ίδιο τον άνθρωπο πίσω από το ενυδρείο. Ο Michael Reeves ξεκίνησε ως κλασικός software developer – κώδικας, bugs, deadlines. Αντί όμως να συνεχίσει σε μια «κανονική» καριέρα σε εταιρεία τεχνολογίας, στράφηκε σταδιακά στην πλήρους απασχόλησης δημιουργία περιεχομένου. Δεν έχτισε το όνομά του με γυαλισμένες εταιρικές παρουσιάσεις ούτε με ευγενικές ομιλίες τύπου “πώς να γίνεις πιο παραγωγικός”. Αντίθετα, ειδικεύτηκε σε projects που μοιάζουν με μίξη hackathon, κωμικής σκηνής και εργαστηρίου ηλεκτρονικών που έχει ξεφύγει λίγο από τον έλεγχο.

Στα βίντεό του χρησιμοποιεί πραγματικό κώδικα, αισθητήρες, κάμερες και APIs – αλλά μόνο και μόνο για να χτίσει κάτι που κανένα σοβαρό product team δεν θα ενέκρινε ποτέ. Τα πρώτα του uploads ήταν τυπικά “tutorials προγραμματισμού” στη θεωρία, στην πράξη όμως έμοιαζαν με stand-up για nerds. Το μοντάζ είναι γρήγορο, τα αστεία αυτοσαρκαστικά, και στη μέση αυτού του δήθεν χάους εμφανίζεται κώδικας απρόσμενα στιβαρός και λειτουργικός. Από αυτό το μείγμα προέκυψαν “χειρουργικά” ρομπότ που κανένα ελληνικό νοσοκομείο δεν θα άφηνε να πλησιάσει ασθενή, bots με lasers, και τελικά ένα σύστημα όπου μια χρυσόψαρα φαίνεται να αποφασίζει ποια trades θα εκτελεστούν σε πραγματικό λογαριασμό.

Σε έναν κόσμο όπου πολλοί “tech-influencers” προσπαθούν να εμφανιστούν ως σοβαροί οδηγοί προς την “οικονομική ελευθερία”, ο Reeves κινείται στο ακριβώς αντίθετο άκρο. Δεν υποδύεται τον επενδυτικό σύμβουλο, δεν πουλάει μυστικές μεθόδους, δεν υπόσχεται “Χ% τον χρόνο”. Η ατμόσφαιρα των βίντεο λειτουργεί σχεδόν σαν ζωντανό disclaimer: “μην το κάνετε αυτό με τις οικονομίες σας”. Το goldfish experiment δεν είναι πρόταση επενδυτικής στρατηγικής, αλλά επίδειξη του πόσο μακριά μπορείς να πας, συνδέοντας σύγχρονα broker APIs, απλό computer vision και meme κουλτούρα, πριν αρχίσει να ιδρώνει σοβαρά το τμήμα compliance.

Το κοινό του είναι ένα μείγμα που μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί και στην Ελλάδα. Προγραμματιστές που γράφουν σε Java, C# ή Python τη μέρα και το βράδυ κοιτάνε τις μετοχές τους στην εφαρμογή της τράπεζας ή της πλατφόρμας που χρησιμοποιούν. Φοιτητές Πληροφορικής στο ΕΜΠ, στο ΑΠΘ ή στην Πάτρα που πειραματίζονται με τους πρώτους τους χρηματιστηριακούς αλγόριθμους. Ιδιώτες επενδυτές που έχουν γελάσει με memes τύπου “to the moon” ή “apes together strong” και ταυτόχρονα παρακολουθούν τι γίνεται σε Δείκτες όπως ο Γενικός του Χ.Α. ή ο S&P 500. Και, φυσικά, άνθρωποι που απλώς απολαμβάνουν να βλέπουν κάποιον με πραγματικές τεχνικές ικανότητες να τις σπαταλάει σε κάτι εκ πρώτης όψεως εντελώς άχρηστο – αλλά τεχνολογικά εντυπωσιακό.

Ο Reeves ανήκει επίσης στην κατηγορία των δημιουργών που ζουν σχεδόν αποκλειστικά online. Ιδέες που σε μια κλασική ελληνική εταιρεία θα έθαβε η φράση “δεν είναι στρατηγική προτεραιότητα” γίνονται σε εκείνον κανονικά projects, με budget, λίστες εξοπλισμού και πρόγραμμα γυρισμάτων. Η φράση “φανταστείτε το ψάρι μου να διάλεγε επενδύσεις” σε μια συνηθισμένη παρέα θα έμενε ως αστείο του λεπτού. Στον κόσμο του Reeves, μερικές εβδομάδες αργότερα σημαίνει ένα ενυδρείο γεμάτο καλώδια, μια κάμερα, έναν υπολογιστή που επεξεργάζεται εικόνα, και ένα επενδυτικό account δεμένο με όλα αυτά μέσω API.

Γιατί η χρυσόψαρα είναι “τέλειος trader”

Η επιλογή της χρυσόψαρας ως “επενδυτή” δεν είναι τυχαία. Είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο – μικρό, φωτεινό πορτοκαλί, συνδεδεμένο με μικρά οικιακά ενυδρεία. Επιπλέον, κουβαλάει τον urban legend της “μνήμης τριών δευτερολέπτων”, κάτι που τη μετατρέπει στον ιδανικό εκπρόσωπο της καθαρής τύχης. Δεν έχει οικονομικό πλάνο, δεν διαβάζει ισολογισμούς, δεν φοβάται τις αυξήσεις επιτοκίων, δεν αγχώνεται για το spread Ελλάδας–Γερμανίας. Κολυμπάει. Η ιδέα ότι ένα τέτοιο πλάσμα μπορεί για λίγο να αποδώσει, σε πολύ μικρό δείγμα, παρόμοια με έναν άνθρωπο trader, είναι μια έμμεση κριτική στο πόσο εύκολα υπερεκτιμούμε την “στρατηγική” μας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

Παράλληλα, πρακτικά είναι ιδανική για βίντεο. Κινείται αρκετά ώστε το πλάνο να μην είναι βαρετό, αλλά όχι τόσο γρήγορα ώστε μια απλή κάμερα και ένας ευφυής αλλά σχετικά απλός αλγόριθμος εντοπισμού αντικειμένων να μην την προλαβαίνουν. Ένα ενυδρείο φωτίζεται εύκολα, η κάμερα μπορεί να παραμείνει στην ίδια θέση, και πάνω στην εικόνα μπορεί να στηθεί ένα overlay με ζώνες, γραμμές, labels και στατιστικά. Έτσι, το “Michael Reeves goldfish” στηρίζεται σε μια περίεργη ισορροπία: οι κινήσεις του ψαριού είναι τελείως απρόβλεπτες, αλλά η ερμηνεία τους από τον κώδικα είναι αυστηρά καθορισμένη.

Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε και την επίδραση της ίδιας της internet culture. Κατοικίδια και ζώα γενικά αποτελούν εδώ και χρόνια την “αγαπημένη τροφή” των αλγορίθμων. Αν τα συνδυάσεις με χρηματιστήριο και χρήμα, προκύπτει περιεχόμενο ιδανικό για να σταλεί σε group στο Viber, στο Messenger ή σε Discord servers. Λίγοι θα πατήσουν play σε ένα βίντεο με τίτλο “Latency σε broker APIs και επίδραση στην εκτέλεση εντολών στο Χ.Α.”. Αλλά ένα κλιπάκι όπου μια χρυσόψαρα μπαίνει σε πράσινη ζώνη, ανάβει μια λέξη BUY και το balance ενός account αλλάζει στην οθόνη, γίνεται αμέσως viral υλικό – ακόμα και για κάποιον που ξέρει το χρηματιστήριο μόνο από τις ειδήσεις.

Όλα αυτά ταιριάζουν ιδανικά με το προσωπικό brand του Reeves: χτίζει πράγματα που δεν θα περνούσαν ποτέ από ενδελεχή επιτροπή επενδυτικού προϊόντος. Για έναν Έλληνα θεατή συνηθισμένο σε αρκετά σοβαρές διαφημίσεις τραπεζών και χρηματιστηριακών εταιρειών, υπάρχει εδώ μια περίεργη ειλικρίνεια. Κανείς δεν προσποιείται ότι πρόκειται για λύση συνταξιοδότησης. Είναι ένα σόου που χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να μας φέρει σε δύσκολη θέση με ερωτήματα όπως: πόσο ρίσκο καταλαβαίνουμε πραγματικά, πόση τύχη έχει η μέχρι τώρα πορεία μας, και πόσο συχνά μπερδεύουμε αυτά τα δύο.

• Ο Michael Reeves συνδυάζει πραγματικές γνώσεις προγραμματισμού και hardware με χαοτικό χιούμορ, κάνοντας τεχνικά απαιτητικές ιδέες προσβάσιμες και διασκεδαστικές.

  
  

• Το κοινό του δεν ψάχνει “σίγουρες μετοχές”, αλλά projects που δοκιμάζουν το όριο μεταξύ “γίνεται” και “δεν θα έπρεπε να το κάνουμε με κανονικά λεφτά”.

  
  

• Η χρυσόψαρα λειτουργεί ως σύμβολο καθαρής τυχαιότητας, επιτρέποντας να τεθεί ευθέως το ερώτημα: “πόσα από τα δικά μου κέρδη είναι πραγματικά skill;”.

  
  

• Η παρουσία ενός ζώου στο επίκεντρο βοηθά να βγουν η αλγοριθμική διαπραγμάτευση και το ρίσκο από τα pdf και να μπουν στον κόσμο των memes και των virals.

  
  

• Αν δούμε το “Michael Reeves goldfish” ως performance και όχι ως tutorial, γίνεται πολύ πιο εύκολο να κρατήσουμε απόσταση ασφαλείας από τους πραγματικούς μας στόχους στο χαρτοφυλάκιο.

  
  

Έτσι, όταν το “Michael Reeves goldfish” άρχισε να εμφανίζεται στα recommendations του YouTube, όλα τα κομμάτια ήταν ήδη στη θέση τους: ένας δημιουργός που παίρνει το αστείο πιο σοβαρά από όσο θα παραδεχόταν, μια διεθνής κοινότητα που καταλαβαίνει και κώδικα και candlesticks, και ένα internet που δεν χορταίνει ζώα σε παράλογα context. Το αποτέλεσμα δεν είναι απλά ένας “χαβαλές με ψάρι”, αλλά ένα project που ταιριάζει απόλυτα σε μια καριέρα χτισμένη πάνω στην ερώτηση: “τι θα γίνει αν πάρουμε την πιο χαζή ιδέα και την υλοποιήσουμε σαν να πληρωνόμαστε από hedge fund;”. Αυτή τη φορά η απάντηση ήταν: θα δώσουμε σε μια χρυσόψαρα πρόσβαση σε αγορές όπου πολλοί άνθρωποι στην Ελλάδα έχουν τις οικονομίες τους – και θα δούμε τι γίνεται.

Πώς λειτουργεί το goldfish bot

Από μακριά, η ιστορία ακούγεται απλή: μια κάμερα κοιτάει το ενυδρείο, ένα overlay χωρίζει την οθόνη σε ζώνες, η χρυσόψαρα κολυμπάει, και κάθε φορά που μπαίνει σε μια συγκεκριμένη ζώνη, το σύστημα στέλνει εντολή σε έναν broker. Όμως κάτω από αυτή τη «meme» επιφάνεια κρύβεται μια αρκετά προσεγμένη αρχιτεκτονική, που μοιάζει πολύ με τον σκελετό μιας πραγματικής αλγοριθμικής στρατηγικής. Το setup “Michael Reeves goldfish” μπορεί να περιγραφεί σαν μια αλυσίδα: είσοδος δεδομένων (βίντεο), εντοπισμός θέσης (computer vision), χαρτογράφηση σε grid αποφάσεων, εφαρμογή κανόνων ρίσκου και, τέλος, επικοινωνία με το API της χρηματιστηριακής.

Ξεκινώντας από τη φυσική πλευρά, η κάμερα τοποθετείται σταθερά απέναντι από το ενυδρείο, σαν ένα μικροσκοπικό σύστημα παρακολούθησης. Στο software, ο Reeves «στρώνει» πάνω στην εικόνα ένα εικονικό πλέγμα – ένα grid με γραμμές και στήλες. Κάθε στήλη μπορεί να αντιστοιχεί σε διαφορετικό χρηματοοικονομικό μέσο: για παράδειγμα, μια σε έναν παγκόσμιο ETF, μια σε μια μεγάλη τεχνολογική μετοχή των ΗΠΑ, μια σε κάποιο πιο ριψοκίνδυνο asset για το δράμα. Στο κατακόρυφο άξονα οι σειρές παίρνουν σημασίες όπως “BUY”, “HOLD” και “SELL”. Η θέση της χρυσόψαρας σε αυτό το grid αντιστοιχεί έτσι σε έναν συγκεκριμένο συνδυασμό μέσου και ενέργειας.

Η επόμενη στρώση είναι το computer vision, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο ο υπολογιστής “βλέπει” το ψάρι. Αντί να παρακολουθεί ένας άνθρωπος την οθόνη, το κάνει ένας αλγόριθμος. Κάθε frame του βίντεο αναλύεται: το script ψάχνει για μια περιοχή με χαρακτηριστικό χρώμα και σχήμα (το σώμα της χρυσόψαρας), και την εντοπίζει σε σχέση με το ενυδρείο. Το background, οι πέτρες, τα φυτά και οι φυσαλίδες αγνοούνται όσο γίνεται. Δεν χρειάζεται κάποιο τεράστιο νευρωνικό δίκτυο· απλές τεχνικές επεξεργασίας εικόνας αρκούν για να παράγουν, στο τέλος, δύο αριθμούς: τις συντεταγμένες x και y της χρυσόψαρας σε κάθε χρονική στιγμή.

Με τις συντεταγμένες γνωστές, περνάμε στη λογική αποφάσεων. Το πρόγραμμα ελέγχει σε ποιο “τετραγωνάκι” του grid βρίσκεται το ψάρι. Αν είναι στη στήλη του ETF και στη σειρά “BUY”, το σύστημα καταλαβαίνει ότι γεννήθηκε ένα σήμα αγοράς. Αν η χρυσόψαρα κατέβει στη σειρά “SELL”, τότε έχουμε υποψήφιο σήμα πώλησης μέρους ή όλης της θέσης. Αν κινείται στη ζώνη “HOLD”, δεν γίνεται τίποτα. Από το φαινομενικά χαοτικό κολύμπι προκύπτει έτσι ένα σύνολο ξεκάθαρων, διακριτών εντολών.

Από το ενυδρείο στην πραγματική αγορά

Αν το σύστημα σταματούσε εδώ, κάθε μικρή κίνηση της ουράς θα γινόταν trigger για trade και το ιστορικό του λογαριασμού θα γέμιζε σε λίγα λεπτά με δεκάδες τυφλές εντολές. Γι’ αυτό χρειάζεται ένα επιπλέον επίπεδο: φιλτράρισμα σημάτων και διαχείριση ρίσκου. Ένας απλός αλλά αποτελεσματικός κανόνας είναι η απαίτηση η χρυσόψαρα να παραμείνει στην ίδια ζώνη για έναν ελάχιστο αριθμό frames στη σειρά. Έτσι αποφεύγονται ψευδο-σήματα από μικρά “τινάγματα” ή λάθη εντοπισμού.

Παράλληλα, τίθενται όρια στη συχνότητα συναλλαγών. Για παράδειγμα, μπορεί να οριστεί ότι το bot επιτρέπεται να στείλει το πολύ μία νέα εντολή σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ή το πολύ Χ trades την ημέρα. Αυτό αποτρέπει το σενάριο όπου η χρυσόψαρα γίνεται κατά λάθος ένας hyperactive day trader που καίει προμήθειες και spread. Η λογική είναι παρόμοια με τη σύσταση που συχνά ακούν Έλληνες επενδυτές: “μην ανοίγεις θέσεις κάθε πέντε λεπτά επειδή αλλάζει λίγο ο δείκτης”.

Το επόμενο βήμα αφορά το μέγεθος των θέσεων. Ακόμη και σε ένα πείραμα, κανείς δεν θέλει να βλέπει ένα και μόνο τυχαίο συμβάν να εξαφανίζει όλο το κεφάλαιο. Έτσι, ο κώδικας μπορεί να επιβάλλει όρια – μέγιστο ποσοστό κεφαλαίου σε ένα μόνο μέσο, μέγιστο ποσοστό ανά trade, συνολικό όριο έκθεσης σε μια κατηγορία assets. Με αυτό τον τρόπο, ακόμα κι αν η χρυσόψαρα “σταθεί άτυχη” στη σειρά, δεν είναι εύκολο να μηδενιστεί ο λογαριασμός. Είναι ακριβώς η ίδια λογική που εφαρμόζουν πολλοί traders, από μικρούς ιδιώτες μέχρι πιο επαγγελματικά desks.

Όταν ένα σήμα περάσει όλα αυτά τα φίλτρα, πρέπει να μεταφραστεί σε γλώσσα broker. Εκεί μπαίνουν στο παιχνίδι τα APIs. Πολλοί σύγχρονοι brokers παρέχουν APIs που επιτρέπουν σε εξουσιοδοτημένα προγράμματα να στέλνουν εντολές και να λαμβάνουν στοιχεία λογαριασμού μέσω internet. Το goldfish bot δημιουργεί ένα “πακέτο”: τον κωδικό του μέσου (ticker), την κατεύθυνση (αγορά ή πώληση), την ποσότητα, τον τύπο της εντολής (market, limit κ.λπ.) και το στέλνει στο endpoint του API. Αν όλα είναι σωστά και εντός ορίων, η εντολή προωθείται στο χρηματιστήριο.

Από τη σκοπιά της αγοράς, αυτή η εντολή δεν διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη. Στο order book φαίνεται απλώς μια εντολή αγοράς ή πώλησης από έναν λογαριασμό με συγκεκριμένο όγκο και τιμή. Κανένα σύστημα στη διαδρομή δεν ενδιαφέρεται για το αν πίσω από την εντολή ήταν ένας επαγγελματίας trader στην Αθήνα, ένας ιδιώτης μπροστά στο κινητό του ή μια χρυσόψαρα σε ένα studio στην άλλη άκρη του κόσμου. Το σύστημα βλέπει μόνο commands – και αντιδρά ανάλογα. Αυτή η “τύφλωση” της υποδομής ως προς τη διαδικασία λήψης απόφασης είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα, αλλά σπάνια συζητημένα, σημεία του πειράματος.

Τέλος, υπάρχει η “σκηνική” διάσταση – ο τρόπος που παρουσιάζεται όλο αυτό στους θεατές. Πάνω στην εικόνα της κάμερας εμφανίζεται ένα overlay με το grid, με labels για τα μέσα, με χρώματα για τις ενέργειες (πράσινο για αγορές, κόκκινο για πωλήσεις) και με βασικά νούμερα του λογαριασμού. Κάθε φορά που η χρυσόψαρα “πυροδοτεί” εντολή, κάτι στην οθόνη αλλάζει – ένα κείμενο, ένας ήχος, μια μικρή κίνηση στο γράφημα των κερδών/ζημιών. Έτσι, το πείραμα γίνεται σχεδόν σαν αγώνας: μπορείς να “υποστηρίζεις” το ψάρι, να γελάς με τις “αποφάσεις” του και ταυτόχρονα να βλέπεις τα νούμερα να κινούνται, όπως θα κινούνταν και στο δικό σου χαρτοφυλάκιο.

Αν διαλύσει κανείς τον goldfish bot στα βασικά του κομμάτια, βλέπει ότι είναι παραλλαγή ενός κλασικού σχήματος: δεδομένα εισόδου → λογική σήματος → διαχείριση ρίσκου → εκτέλεση. Το μόνο πραγματικά “τρελό” στοιχείο είναι ο τύπος των εισροών – αντί για τιμές, όγκους ή δείκτες, έχουμε την κίνηση ενός ζώου σε νερό. Η δομή που αγκαλιάζει αυτή τη randomness όμως είναι πολύ κοντά στο πώς χτίζονται στην πράξη πολλά συστήματα trading, από excelάκια ιδιωτών μέχρι κώδικα σε επαγγελματικά πλαίσια.

• Το ενυδρείο γίνεται “χάρτης αποφάσεων” με ένα grid όπου κάθε κυψέλη συνδυάζει ένα μέσο (π.χ. ETF, μετοχή) με μια ενέργεια (buy, hold, sell).

  
  

• Το computer vision μετατρέπει την εικόνα της κάμερας σε απλές συντεταγμένες της χρυσόψαρας, φιλτράροντας background και θόρυβο.

  
  

• Οι κανόνες διαχείρισης ρίσκου περιορίζουν τη συχνότητα των trades, το μέγεθος θέσης και τη συνολική έκθεση, ώστε το πείραμα να μη γίνει οικονομικά ανεξέλεγκτο.

  
  

• Το API του broker μεταφράζει την αφηρημένη “είσοδο σε ζώνη” σε συγκεκριμένη εντολή στο σύστημα του χρηματιστηρίου, ίδια με όλες τις άλλες.

  
  

• Το overlay με grid και στατιστικά κάνει την όλη διαδικασία οπτικά διαφανή, ώστε ο θεατής να βλέπει σε πραγματικό χρόνο τη σχέση μεταξύ κίνησης του ψαριού και κίνησης του υπολοίπου.

  
  

Από απόσταση, όλα αυτά μπορεί να φαίνονται σαν “άλλη μια τρέλα του YouTube, ένα κατοικίδιο που κάνει δήθεν trading”. Από κοντά, όμως, είναι ένα μικροσκοπικό μοντέλο του πώς λειτουργούν πολλά πραγματικά συστήματα συναλλαγών: μια ροή δεδομένων, ένα σύνολο κανόνων, ένα φίλτρο ρίσκου, μια μηχανή εκτέλεσης. Το ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση τα δεδομένα προέρχονται από μια χρυσόψαρα και όχι από candlesticks, είναι αυτό που κάνει την ίδια τη δομή πιο ορατή. Χωρίς τον μανδύα του δυσνόητου jargon, ο θεατής μπορεί να δει καθαρά ότι πίσω από πολλές “μυστικές στρατηγικές” κρύβεται τελικά ένα σχετικά απλό pipeline.

Τι σημαίνει για την αγορά

Όταν τα πρώτα γέλια καταλαγιάζουν και το recommendation σου έχει ήδη περάσει σε άλλο βίντεο, το “Michael Reeves goldfish” αφήνει πίσω του ένα ερώτημα που δεν φεύγει εύκολα: αν μια χρυσόψαρα, κλεισμένη σε ένα πλαίσιο λογικών κανόνων, μπορεί να παράγει μια καμπύλη απόδοσης που σε ορισμένα διαστήματα φαίνεται εντελώς αποδεκτή, τότε πόσο διαφορετικά είναι κάποια από τα δικά μας βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα; Για Έλληνες επενδυτές που μοιράζουν την προσοχή τους μεταξύ Χρηματιστηρίου Αθηνών, ξένων αγορών και ίσως crypto, αυτή η ερώτηση δεν είναι θεωρητική.

Η συμπεριφορική χρηματοοικονομική εδώ και δεκαετίες περιγράφει πόσο υπερεκτιμάμε τις ικανότητές μας. Λίγες πετυχημένες συναλλαγές στη σειρά αρκούν για να πούμε “τώρα το κατάλαβα το παιχνίδι”. Τις ζημιές, αντίθετα, είμαστε πρόθυμοι να τις φορτώσουμε σε “κακές ειδήσεις”, “πανικό” ή “χειραγώγηση”. Στο πείραμα με τη χρυσόψαρα όμως, όλη αυτή η αφήγηση καταρρέει: ξέρουμε από την αρχή ότι το σήμα είναι καθαρά τυχαίο. Κι όμως, η καμπύλη του λογαριασμού, σε σύντομες περιόδους, μοιάζει πολύ με εκείνες που άνθρωποι ανεβάζουν σε forums για να δείξουν πόσο “δουλεύει” η στρατηγική τους.

Τύχη, ικανότητα και meme χαρτοφυλάκια

Στον πραγματικό κόσμο, η διάκριση μεταξύ τύχης και πραγματικής ικανότητας είναι τρομερά δύσκολη, ειδικά στο βραχυπρόθεσμο trading. Ένας day trader που ασχολείται με ξένες tech μετοχές, κάποιος που κινείται σε παράγωγα ή ένας επενδυτής που δοκιμάζει μόχλευση σε crypto, μπορεί να δει ολόκληρη την εβδομάδα του να αλλάζει με ένα tweet, μια ανακοίνωση ή μια απρόσμενη απόφαση κεντρικής τράπεζας. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί – και στην Ελλάδα – όταν κοιτάζουν το ιστορικό συναλλαγών τους, θέλουν να διαβάζουν σε αυτό επιβεβαίωση του “καλού τους timing” ή της “δοκιμασμένης μεθόδου” τους, ακόμα κι όταν στατιστικά μιλάμε για πολύ μικρό δείγμα.

Τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο των meme stocks και γενικότερα των assets που φουσκώνουν κυρίως από online hype έφερε αυτό το θέμα στην επιφάνεια. Το pattern είναι συχνά το ίδιο: ξαφνικά, ένα ticker εμφανίζεται παντού, σε threads, βίντεο, groups. Ο τζίρος εκτοξεύεται, η τιμή ακολουθεί, και μετά, κάποια στιγμή, έρχεται η προσγείωση. Όσοι μπήκαν νωρίς, εύκολα πιστεύουν ότι “είδαν κάτι” πριν τους άλλους. Όσοι μπήκαν αργά, μένουν με την απορία αν θα ήταν καλύτερο να είχαν απλώς ρίξει ένα νόμισμα αντί να κυνηγήσουν τις ιστορίες.

Το “Michael Reeves goldfish” παίρνει αυτό το φαινόμενο και το συμπυκνώνει σε υπερβολικό βαθμό. Αντί να ντύνει κάθε συναλλαγή με μια αναλυτική ιστορία, δείχνει ευθέως: κοιτάξτε, ακόμα κι αν το σήμα είναι τυχαίο και η “απόφαση” ανήκει σε ένα ζώο χωρίς καμία επίγνωση της αγοράς, μια σειρά πετυχημένων κινήσεων μπορεί να δείχνει εντυπωσιακή. Και το αντίστροφο – μια σειρά λαθών που οφείλονται αποκλειστικά σε κακή τύχη, πονάει το ίδιο, είτε πίσω από το πληκτρολόγιο είναι ένας άνθρωπος που έχει διαβάσει δεκάδες αναλύσεις, είτε μια χρυσόψαρα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πετάξουμε στα σκουπίδια κάθε μορφή θεμελιώδους ή τεχνικής ανάλυσης. Σε μακρύ ορίζοντα, η διασπορά, η πειθαρχία, η κατανόηση των εταιρειών και των προϊόντων στα οποία επενδύουμε κάνουν τεράστια διαφορά. Η χρυσόψαρα όμως υπενθυμίζει ότι αν αξιολογούμε τις ικανότητές μας μόνο βάσει μερικών εβδομάδων ή μηνών σε ανοδική αγορά, είναι πολύ εύκολο να αποδώσουμε στον εαυτό μας “αρετές” που στην πραγματικότητα ανήκουν στη συγκυρία.

• Τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα ενός χαρτοφυλακίου συχνά αντανακλούν περισσότερο τις συνθήκες της αγοράς και την τύχη παρά μια σταθερή επενδυτική υπεροχή.

  
  

• Έχουμε φυσική τάση να πλάθουμε αφηγήσεις γύρω από τα κέρδη μας – ακόμα κι όταν μεγάλο μέρος τους είναι προϊόν randomness που ντύνεται ως “αίσθηση αγοράς”.

  
  

• Χαρτοφυλάκια που καθοδηγούνται κυρίως από hype, trends και memes μπορεί στην πράξη να συμπεριφέρονται πολύ κοντά σε ένα goldfish bot: κυριαρχεί η μεταβλητότητα και η προσοχή, όχι τα θεμελιώδη.

  
  

• Το πιο χρήσιμο κομμάτι του πειράματος δεν είναι το σήμα της χρυσόψαρας, αλλά οι κανόνες γύρω του: όρια θέσης, συχνότητα trades, βασική διασπορά κινδύνου.

  
  

• Το απλό ερώτημα “είμαι σίγουρα καλύτερος από μια χρυσόψαρα;” μπορεί να λειτουργήσει ως υγιές φρένο για κάθε επενδυτικό εγώ που έχει αρχίσει να φουσκώνει επικίνδυνα.

  
  

Ένας διαφορετικός τρόπος να μιλήσουμε για ρίσκο

Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο του “Michael Reeves goldfish” είναι ο εκπαιδευτικός του χαρακτήρας. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια μιλάμε όλο και περισσότερο για επενδύσεις: από απλό μακροχρόνιο αποταμιευτικό σε αμοιβαία κεφάλαια, μέχρι πιο ενεργό trading σε μετοχές ή crypto. Την ίδια στιγμή, παραμένει δύσκολο να εξηγήσεις τι σημαίνει πραγματικά ρίσκο, πέρα από την τυπική φράση “η αξία της επένδυσης μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί”. Αυτή η φράση είναι νομικά απαραίτητη, αλλά σπάνια “μένει” στο μυαλό.

Το goldfish κάνει κάτι διαφορετικό: αντί για ξηρή προειδοποίηση, δείχνει πραγματικό ιστορικό λογαριασμού, που κινείται αποκλειστικά με βάση την τύχη. Οι θεατές βλέπουν το balance να ανεβαίνει μετά από μια σειρά πετυχημένων trades, μόνο και μόνο για να δουν κατόπιν μια απότομη διόρθωση. Βλέπουν πώς, ανάλογα με τις ρυθμίσεις ρίσκου, η καμπύλη γίνεται πιο “μαλακή” ή θυμίζει rollercoaster. Ακόμα κι αν ξέρεις ότι δεν είναι τα δικά σου χρήματα, συχνά βιώνεις μια μικρή εκδοχή των συναισθημάτων που αισθάνεσαι όταν ανοίγεις τη δική σου εφαρμογή μετά από δύσκολη συνεδρία.

Ένα τέτοιο πείραμα μπορεί εύκολα να μεταφερθεί σε πιο κλασικό εκπαιδευτικό περιβάλλον. Δεν χρειάζεται κανονική χρυσόψαρα – αρκεί ένας απλός random generator, μια ζαριά ή ένα φύλλο Excel. Φτιάχνεις μερικά “φανταστικά” χαρτοφυλάκια, όπου τα σήματα είναι εντελώς τυχαία, αλλά οι κανόνες ρίσκου διαφορετικοί. Ένα χαρτοφυλάκιο λειτουργεί σε mode “YOLO”, με μεγάλες, συγκεντρωμένες θέσεις. Ένα άλλο έχει μικρά, ομοιόμορφα trades και αυστηρά όρια ζημιών. Ένα τρίτο είναι πιο διασπαρμένο σε διάφορες αγορές και κλάδους. Μετά από αρκετούς “γύρους”, οι διαφορές στο ιστορικό των αποτελεσμάτων είναι εντυπωσιακές – και όλα αυτά με 100% τυχαίο σήμα.

Έτσι, αφηρημένες έννοιες όπως μεταβλητότητα, drawdown ή διασπορά αποκτούν πρόσωπο και σχήμα. Αντί για μια θεωρητική γραμμή σε report, μπορείς να πεις: “δείτε εδώ, μια λάθος κίνηση με τεράστια θέση εξαφάνισε χρόνια καλών αποδόσεων” ή “δείτε πώς ένας απλός κανόνας για μέγιστη θέση ανά trade έκανε μια σειρά κακών ρίψεων ανώδυνη”. Για κάποιον στην Ελλάδα που προσπαθεί να ισορροπήσει μισθό, αυξανόμενο κόστος ζωής, δάνειο και ταυτόχρονα να χτίσει κάποιο κεφάλαιο σε μετοχές ή αμοιβαία, αυτές οι απτές εικόνες είναι συχνά πιο πειστικές από την πιο καλογραμμένη θεωρία.

Σε ένα πιο γενικό επίπεδο, το πείραμα υπενθυμίζει ότι οι αγορές θα έχουν πάντα ένα σημαντικό στοιχείο αβεβαιότητας. Είτε επενδύουμε κυρίως σε παγκόσμιους δείκτες, είτε σε επιλεγμένες ελληνικές εταιρείες, είτε σε crypto, μπορούμε να βρεθούμε σε περιόδους όπου τα αποτελέσματα φαίνονται εξαιρετικά, για να ακολουθήσει μετά μια διόρθωση που “επιστρέφει” μεγάλο μέρος των κερδών. Το goldfish, στη δική του υπερβολική εκδοχή, δείχνει ότι ακόμα κι όταν η είσοδος είναι αποδεδειγμένα τυχαία, αν οι κανόνες ρίσκου είναι αρκετά προσεκτικοί, το σύστημα δεν καταστρέφεται από τα πρώτα κακά trades. Και αυτό είναι μάθημα που μεταφέρεται σχεδόν αυτούσιο στο βαρετό – αλλά συνήθως πιο αποτελεσματικό – μακροπρόθεσμο investing.

Για τους Έλληνες επενδυτές, ίσως η πιο “γήινη” κατάληξη είναι ότι μπορείς να γελάς με τα βίντεο της χρυσόψαρας, να βλέπεις memes για “to the moon” και να διαθέτεις ένα πολύ μικρό μέρος του κεφαλαίου σου σε πειράματα και καθαρά κερδοσκοπικά trades. Αλλά ο κορμός της περιουσίας σου – τα λεφτά που χρειάζεσαι για το μέλλον, για παιδιά, για συνταξιοδότηση – δεν πρέπει να εξαρτάται από τη διάθεση κανενός ψαριού, ούτε από μια τυχαία καλή σειρά trades. Σταθερά θεμέλια όπως η διασπορά, η συστηματική αποταμίευση, η προσεκτική επιλογή προϊόντων και η ψυχραιμία σε μεγάλες διακυμάνσεις είναι πολύ πιο σημαντικά από το αν “έπιασες” την επόμενη μόδα της χρονιάς.

Ίσως γι’ αυτό το “Michael Reeves goldfish” ταξιδεύει τόσο εύκολα από χρονολόγιο σε χρονολόγιο. Στην επιφάνεια, είναι ένα αστείο για αγορές που δείχνουν τόσο τρελές ώστε και ένα ψάρι να μπορεί να γίνει πρωταγωνιστής. Σε πιο βαθύ επίπεδο, είναι ένα αστείο για εμάς τους ίδιους – για το πόσο γρήγορα μπερδεύουμε την τύχη με την ικανότητα, πόσο συχνά παίρνουμε screenshots από τις καλές στιγμές και ξεχνάμε τις κακές, και πόσο στενή μπορεί να είναι τελικά η απόσταση ανάμεσα σε έναν άνθρωπο που πατάει buy στο κινητό και μια χρυσόψαρα που πλέει σε μια πράσινη ζώνη στην οθόνη.